- feromonen zijn chemische signaalstoffen die een belangrijke rol spelen bij de communicatie van zoogdieren, iedere diersoort heeft zijn eigen feromonen
- de reactie op feromonen is aangeboren, maar soms is het een aangeleerde reactie en dan kunnen twee ontvangers een verschillend gedrag vertonen
- feromonen spelen een rol bij seksuele aantrekking, voortplanting, onderlinge communicatie en sociale organisatie; wie is waar geweest, wat is de gezondheids- of seksuele status
- katten hebben een solitaire levensstijl en zijn vaak op verschillende tijden op dezelfde plaats
- de communicatie via geuren en feromonen is essentieel in de vele sociale structuren van de kat, zoals moeder en kitten, groepsgenoten, bekenden, onbekenden en territorium,
Feromonen zijn in te delen in verschillende groepen
- de ‘releasers’ hebben een direct effect; meestal op gedrag
- de ‘primers’ hebben een langdurig effect; meestal op het hormoonstelsel of het zenuwstelsel
- de ‘identifiers’ geven informatie over de identiteit, seksuele status en gemoedstoestand
De rol van feromonen in het leven van de kat en de waarneming
- feromonen worden geproduceerd in klieren op diverse plaatsen in het kattenlichaam en worden verspreid dmv krabben aan bomen (en banken), sproeien, langs objecten wrijven (‘kopjeswrijven’) en via ontlasting en urine
- het vomeronasale orgaan (orgaan van Jacobson) in het verhemelte wordt geopend als een reactie op een feromoon; de kat gaat ‘flemen’ (de bovenlip gaat een beetje omhoog, de mond gaat half open gaat en de kat vertoont gedurende een halve minuut een soort grimas)
- de feromonen (rood) hebben een direct effect op de amygdala (hersencentrum zintuigen) en de hypothalamus (hersencentrum hormonen en autonome zenuwstelsel)
- de geuren (groen) gaan via het neusepitheel en de zenuwcellen naar het reukcentrum in de hersenen
Welke feromonen zijn er ?
- het kopjesferomoon F2 is betrokken bij de seksuele markering van objecten door katers
- het kopjesferomoon F3 wordt door de kat gebruikt om zich te oriënteren in het leefgebied door herkenning van gemarkeerde objecten
- het kopjesferomoon F4 wordt afgegeven tijdens ‘allorubbing’; door het kopjes geven aan andere dieren, mensen en bekende katten wordt kans op agressief gedrag verkleind
- het pootjesferomoon FIS (Feline Interdigital Semiochemical) wordt door de kat geproduceerd om de oude krabplek terug te vinden en als signaal ‘Brutus was here’
- het moederferomoon CAP (Cat Appeasing Pheromone) wordt door de moeder geproduceerd om de kittens een veilig gevoel te geven en voor de sociale band. Dit feromoon heeft ook op latere leeftijd nog steeds een kalmerend effect
Synthetische feromonen
- synthetische feromonen hebben geen individuele ‘pootafdruk’ van de zender, dit is mogelijk de verklaring dat deze feromonen een wisselend effect hebben op katten
- de mate van detectie van synthetische feromonen blijft ook nog een vraagteken en het is nog niet bekend hoever een verdamper een prikkel (geur, visueel) geeft om actief het orgaan van Jacobson te openen
- van de synthetische feromonen is de Feliway© met het kopjesferomoon F3 de bekendste; de resultaten kunnen erg variëren. Voor kleine huis- tuin- en keukenprobleempjes kan het een uitkomst bieden
- over de meer recent op de markt gebrachte synthetische varianten van het pootjesferomoon en het moederferomoon is nog weinig onderzoek gedaan
- voor de oplossing van een echt gedragsprobleem raden wij aan om eerst een SPPD-gecertificeerde gedragsbegeleider te raadplegen. In het daaropvolgende behandelplan kan eventueel ter ondersteuning een feromoonproduct worden ingezet